Wanneer mag ik als vreemdeling in Nederland verblijven?

De Vreemdelingenwet regelt heel precies in welke gevallen u als vreemdeling in Nederland mag verblijven. In die gevallen is er sprake van zogenaamd rechtmatig verblijf. Als u als vreemdeling niet in een van deze dertien categorieën valt, mag u in feite niet in Nederland verblijven en moet u het land verlaten.

Bij rechtmatig verblijf gaat het om een van de volgende situaties:

• U heeft een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd regulier.
• U heeft een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier.
• U heeft een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel.
• U heeft een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd asiel.
• U bent een onderdaan van de Europese Unie.
• U heeft toestemming gekregen om de aanvraag om een verblijfsvergunning regulier of asiel voor bepaalde tijd in Nederland af te mogen wachten.
• U heeft toestemming om de aanvraag om een verblijfsvergunning regulier of asiel voor onbepaalde tijd in Nederland af te mogen wachten.
• U heeft toestemming om de beslissing op een bezwaarschrift of beroepschrift te mogen in afwachten in Nederland.
• U verblijft in het kader van de vrije termijn in Nederland, bijvoorbeeld als toerist of voor familiebezoek.
• U heeft aangifte gedaan van mensenhandel. Gedurende de zogenaamde bedenktermijn mag u in Nederland verblijven.
• U kunt vanwege medische redenen niet worden uitgezet.
• U bent een Turkse onderdaan die op grond van het Associatiebesluit 1/80 van associatieraad EEG/Turkije rechtmatig in Nederland verblijft.
• U bent in afwachting van de indiening van een aanvraag om een verblijfsvergunning voor asiel voor bepaalde tijd en heeft te kennen gegeven om een dergelijke aanvraag in te dienen en daartoe is een termijn gesteld.

Rechtmatig verblijf
Bij rechtmatig verblijf is er volgens het officiële spraakgebruik een situatie van ‘verblijf met instemming van het bevoegde gezag.’ Meestal blijkt dit rechtmatig verblijf uit het bezit van een verblijfsdocument, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn.

Een voorbeeld.
John is een Amerikaanse toerist die drie dagen in Amsterdam verblijft. Hoewel hij dan geen verblijfsvergunning of verblijfsdocument heeft, verblijft hij gedurende die periode wel rechtmatig in Nederland (vrije termijn).

Onrechtmatig verblijf
Als u als vreemdeling niet rechtmatig in Nederland verblijft, dan bent u verplicht om op eigen gelegenheid en initiatief Nederland te verlaten. Als u dat niet doet, loopt u het risico door de Vreemdelingenpolitie (meestal de Koninklijke Marechaussee) het land uit gezet te worden.

Bovendien heeft de vreemdeling die onrechtmatig in Nederland verblijft geen recht meer op bepaalde overheidsvoorzieningen en uitkeringen. Zo heeft u in die situatie geen recht op bijstand, algemene medische zorg, kinderbijslag, huisvesting etc. Wel behoudt u recht op onderwijs, rechtsbijstand en noodzakelijke medische zorg.

Uw rechten bij rechtmatig verblijf
Voor de vreemdelingen die rechtmatig in Nederland verblijven gelden niet automatisch dezelfde rechten. In het algemeen kennen we in Nederland een systeem waarbij een vreemdeling meer rechten heeft, naar mate zijn of haar verblijfstitel sterker is. Zo mag u met een verblijfsvergunning onbepaalde tijd regulier werken zonder tewerkstellingsvergunning. Maar een vreemdeling met een verblijfsvergunning bepaalde tijd voor studie mag zonder een tewerkstellingsvergunning geen arbeid verrichten.

Iemand die rechtmatig in Nederland verblijft, heeft overigens recht op een document of verklaring waar dit uit blijkt. Zelfs als u als buitenlander voor een vakantie in Nederland bent, zou u de IND kunnen vragen om een verklaring waaruit blijkt dat u rechtmatig in Nederland verblijft.