Samengestelde gezinnen, een enorme uitdaging!

Veel gescheiden mensen vindt daarna het geluk terug met een nieuwe partner. In deze relatie is er vaak sprake van een situatie met stiefkinderen. Onze Judex-mediator Marieke van Plateringen schrijft elke maand een blog. Ze geeft praktische tips en handige feitjes. Nieuwsgierig? Lees dan snel verder.

De cijfers zijn een feit: Rond de 40% van alle huwelijken in Nederland komt door scheiding tot een eind. Een groot deel van deze mensen vindt daarna het geluk met een nieuwe partner terug. In deze relatie is er steeds vaker sprake van een situatie met stiefkinderen, bonuskinderen, pluskinderen of welke naam je er ook aan geeft. Dat dit vaak een uitdaging is zien we ook terug in de cijfers. 66% Van deze samengestelde gezinnen is binnen 5 jaar ook weer uit elkaar.

Hoe kan het dat een samengestelde gezin vaak zo ingewikkeld is? Wat kun je als stiefouder, bonusouder of plusouder beter niet doen en wat juist wel? In deze blog geef ik antwoord op deze vragen. Op de plekken waar ik in deze blog ‘stiefouder’ gebruik, kun je ook de begrippen zoals ‘plusouder’ of ‘bonusouder’ lezen.

Waarom gaat het zo vaak fout binnen samengestelde gezinnen?

Wanneer een relatie voorbij is, gaan veel mensen op den duur op zoek naar een nieuwe partner om daar een nieuw gezin mee te vormen. Men heeft vaak de voorkeur voor een ‘gewoon’ gezin. Een gezin zoals velen van ons dat kennen. De praktijk is dat veel van hen uiteindelijk terecht komen binnen een samengesteld gezin. In een samengesteld gezin moeten alle betrokkenen opnieuw op zoek naar de eigen plek en rol. Er komt een stiefouder bij en soms ook stiefkinderen. De verandering is dan groot.

Als stiefouder kun je de klassieke ‘ouderrol’ niet invullen. De kinderen binnen het gezin hebben in de meeste gevallen al twee biologische ouders en jij bent daar niet één van. De fout die onbewust regelmatig wordt gemaakt is dat een stiefouder deze rol wel zo vervult. 

Stiefouder versus biologische ouder

Vrijwel alle stiefouders beginnen met een achterstand: Ze hebben de zwangerschap en de eerste levensjaren van het kind niet meegemaakt. Hierdoor hebben ze de eerste mijlpalen van het kind gemist; de eerste glimlach, de eerste stapjes, maar ook het hechtingsproces dat juist in de eerste levensfase van een kind ontzettend belangrijk is. De achterstand die opgelopen is, is niet ‘zomaar’ in te halen. Daarnaast zijn er bij de meeste kinderen met gescheiden ouders gelukkig nog vaak twee biologische ouders in beeld. Een stiefouder wordt om deze reden niet als ‘vervanging’ van een biologische ouder gezien.

Op het moment dat je als stiefouder de rol van de biologische ouder over gaat nemen, zal dit door de stiefkinderen niet altijd geaccepteerd worden. Dit speelt met name bij kinderen die wat ouder zijn en er niet aan gewend zijn dat er iemand anders dan hun biologische ouders iets over hen te zeggen heeft. ‘Je bent mijn moeder/vader niet’ is een veel gezegde uitspraak. Dit kan hard aankomen bij een stiefouder. Daarnaast vinden veel biologische ouders het niet altijd fijn als een stiefouder ‘hun’ rol overneemt, met name als het gaat om straffend gedrag. Dit maakt dan een gevoel los als ‘Het is mijn kind, ik ben de baas en wie ben jij om mijn kind te corrigeren’.

Tips om een samengesteld gezin te laten slagen

Neem de tijd, heb geen haast
Neem de tijd om te wennen aan het nieuwe gezin en jouw rol binnen dit gezin. Geef alle kinderen die betrokken zijn ook de tijd om aan jou te wennen, aan hun nieuwe stiefouder en aan de nieuwe situatie. Dit is niet een kwestie van een aantal weken of een paar maanden, maar eerder van een jaar of nog langer. Iedereen heeft een ander verleden, iedereen heeft een andere persoonlijkheid en heeft tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie. Misschien is het nog niet zo lang geleden dat de biologische ouders afscheid hebben genomen van de relatie en is er voor de kinderen ook nog tijd nodig om de scheiding te verwerken.

Heb geen hoge verwachtingen
Jouw vorige relatie is geëindigd. Nu kun je het gevoel hebben dat je het extra goed moet doen. Deze relatie gaat wel lukken! Het overkomt je niet nog een keer dat jouw relatie niet gaat slagen.

Wanneer je er op deze manier in staat heb je hoge verwachtingen. Hoge verwachtingen van je nieuwe relatie. Natuurlijk is daar helemaal niks verkeerd aan, echter moet het geen enorme druk op je leggen. Als stiefouder wordt niet alleen jouw relatie met je nieuwe partner kritisch bekeken, maar ook jouw relatie met alle stiefkinderen en de relatie van de kinderen onderling. Iedereen moet een klik hebben met elkaar om dit nieuwe gezin te laten slagen. Er wordt dus heel wat gevraagd van alle betrokkenen.

Goed of neutraal contact met ex-partners
Ook is er de vraag hoe de verhoudingen zijn met de nieuwe partners en de ex-partners. Hoe gaan de ex-partners om met de nieuwe situatie waarin hun kinderen nu zitten? Is er een klik met de ex-partner? En is er überhaupt contact met de ex-partner? Mogelijk zorgen spanningen tussen de ex-partners ook voor spanningen binnen jouw nieuwe gezin! Doe je best om je nieuwe relatie niet teveel te laten beïnvloeden door ‘gedoe’ met ex-partners. Goed of neutraal contact met de ex-partners zou natuurlijk het mooiste zijn.

Richt je op de goede dingen
Het is, zeker bij een samengesteld gezin, erg belangrijk dat je je richt op alles wat goed gaat. Leg daar de nadruk op. Wees ook kritisch op je eigen gedrag. Op welke momenten liep het lekker en wanneer liep het wat minder goed? En wat was jouw rol daarin? Reflecteer regelmatig en eerlijk voor jezelf en reflecteer ook samen met de anderen van het samengestelde gezin. Spreek uit wat goed gaat en wat jullie kunnen verbeteren.

Leg de verantwoordelijkheid neer bij de biologische ouder
Het kan erg verleidelijk zijn om zelf je stiefkinderen te corrigeren: Doe dit echter zo min mogelijk. Leg de verantwoordelijkheid hiervoor neer bij de biologische ouder. De reden hiervoor is dat op het moment dat je niet corrigeert en je je handen er vanaf trekt, jij uit het conflict blijft. En laat dat nou net de bedoeling zijn! Dit komt de relatie met je stiefkinderen vaak ten goede. Hierdoor zullen ze je eerder zien als de nieuwe partner van hun ouder in plaats van een extra ouder erbij, want daar zitten ze vaak niet op te wachten.

Uiteraard zullen er ook situaties zijn dat je wel moet optreden. Probeer dan in dezelfde lijn te blijven van hoe jouw partner met zijn/haar kinderen omgaat en niet hoe jij dit altijd gewend bent geweest. Trek één lijn!

Bovengenoemde zijn allemaal factoren die mee kunnen spelen met het al dan niet slagen van jouw samengestelde gezin.

Wanneer je niet genoeg tijd neemt voor deze nieuwe situatie, is de kans op mislukken aanzienlijk groter.

Een samengesteld gezin is een uitdaging

Een samengesteld gezin kent genoeg uitdagingen. Hoe ouder de betrokken kinderen zijn, hoe moeilijker het vaak is. Wanneer iedereen de tijd krijgt en ook neemt om aan deze nieuwe situatie te wennen is de kans van slagen groter. Reflecteer vaak, ook voor jezelf. Probeer zoveel mogelijk uit conflictsituaties te blijven; leg de verantwoordelijkheid neer bij de biologische ouder.

Ik wens jullie veel geluk met jullie nieuwe gezin!