Scheiden & Kinderen: Alles over het ouderschapsplan
Als er minderjarige kinderen betrokken zijn op een scheiding, is een ouderschapsplan opstellen verplicht. Wat is een ouderschapsplan en wat staat er in? Onze Judex-mediator Marieke van Plateringen schrijft elke maand een blog. Ze geeft praktische tips en handige feitjes. Nieuwsgierig? Lees dan snel verder.
Wat is een ouderschapsplan?
Als je gaat scheiden, dan wordt door een advocaat een verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank ingediend. Eén van de verplichte documenten (bij minderjarige kinderen) is een ouderschapsplan. Hierin staan alle afspraken die de ouders samen hebben gemaakt over de kinderen.
Wanneer is een ouderschapsplan verplicht?
Een ouderschapsplan is verplicht als je gaat scheiden of een geregistreerd partnerschap wilt laten ontbinden en er minimaal één minderjarig kind uit deze relatie is.
Een ouderschapsplan is ook verplicht wanneer samenwonende ouders zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap met minderjarige kinderen uit elkaar gaan. Dit geldt alleen als de vader het kind/de kinderen heeft erkend en als er sprake is van gezamenlijk gezag (met aantekening in het gezagsregister). Deze samenwonende ouders hoeven het ouderschapsplan niet naar de rechtbank te versturen. Dit ouderschapsplan kun je zelf opstellen, want het hoeft niet aan de eisen die een rechter stelt te voldoen. Echter is het erg verstandig om een mediator in te schakelen om tot duidelijke afspraken en een goed en werkbaar document te komen.
De inhoud van het ouderschapsplan
In een ouderschapsplan worden alle afspraken die de ouders hebben gemaakt met betrekking tot de kinderen opgesteld. Een aantal onderwerpen zijn verplicht. Verder staat het ieder ouderpaar vrij om andere afspraken vast te leggen.
De punten die verplicht in een ouderschapsplan moeten staan zijn als volgt:
- De omgangsregeling. Wanneer zijn de minderjarige kinderen bij wie? Vaak wordt een schema gemaakt met daarin de (vaste) dagen in de week of maand wanneer de kinderen bij welke ouder zijn. Ook de verdeling van de feestdagen en vakanties staat hierin beschreven. Verstandig is ook om de tijdstippen van wisselen hierin te vermelden.
- Welke ouder neemt welke zorg- en opvoedtaken op zich? Of doen jullie dit (deels) gezamenlijk?
- De kinderalimentatie; oftewel wat zijn de afspraken over de kosten van de kinderen? Een mediator kan jullie helpen om een berekening te maken. Zelf een bedrag overeenkomen wordt door de rechtbank niet goedgekeurd.
- Hoe houden jullie elkaar op de hoogte over de kinderen? En op welk moment en hoe vaak?
- Hoe regelen jullie het wanneer er belangrijke beslissingen genomen moeten worden met betrekking tot de kinderen?
De volgende afspraken zijn niet verplicht, maar wel verstandig om op te nemen in het ouderschapsplan:
- Hoe gaan jullie om met de titel ‘papa en mama’ op het moment dat er sprake is van een nieuwe relatie bij (één van) de ouder(s)?
- Wat voor afspraken maken jullie over uiterlijke kenmerken, zoals tatoeages, piercings etc van jullie kind(eren)?
- Hoe gaan jullie om met onderwerpen zoals roken, drugs, alcohol, godsdienst, uitgaan en seksuele voorlichting?
- Wat spreken jullie af over hobby’s zoals sporten en muziekles?
- Hoe gaan jullie om met verjaardagen en andere feestjes in de familie op de dagen dat de kinderen bij de andere ouder zijn?
- Wat spreken jullie af over het bezoeken van gesprekken op school over bijvoorbeeld het rapport, huiswerk maken, diploma uitreikingen, het organiseren van kinderfeestjes?
- Wat spreken jullie af over gamen en telefoongebruik?
De kinderen betrekken bij het maken van afspraken
Het is erg belangrijk en ook verplicht dat de kinderen bij het opstellen van het ouderschapsplan betrokken worden. De leeftijd van de kinderen maakt hierin wel uit. Een kind voelt zich gewaardeerd en gehoord als het mag aangeven wat voor hem/haar belangrijk is. Het is uit den boze om het kind in de (eventuele) strijd/discussie te betrekken of te laten kiezen tussen ouders. Uiteindelijk bepalen de ouders samen wat er precies wordt afgesproken en in het ouderschapsplan komt te staan. De ouders kunnen hierbij wel rekening houden met de wensen van hun kinderen.
Bij een echtscheiding krijgen alle kinderen van 12 t/m 18 jaar een uitnodiging voor een kindgesprek of kinderverhoor bij een kinderrechter. De rechter betrekt op deze manier de kinderen bij de scheiding. Het kind bepaalt zelf of hij/zij hier gebruik van wil maken.
Tijdens dit informele gesprek krijgen de kinderen de mogelijkheid om te vertellen wat ze vinden van het ouderschapsplan. De afspraken hierin gaan namelijk over hen. De kinderen worden tijdens dit gesprek ‘gehoord’. Vandaar de term ‘kinderverhoor’. Tijdens dit korte gesprek mag het kind zijn/haar eigen mening geven. De ouders mogen bij dit gesprek niet aanwezig zijn. Soms zal de rechter de ouders adviseren om bepaalde punten in het ouderschapsplan aan te passen.
Het ouderschapsplan na de scheiding
Het is verstandig om in het ouderschapsplan een termijn vast te leggen om het ouderschapsplan te evalueren. Bijvoorbeeld een half jaar na de scheiding en daarna op jaarlijkse basis. Deze evaluatie kun je als ouders gezamenlijk doen als de onderlinge verstandhouding goed (genoeg) is. Je kunt hiervoor ook bij een mediator terecht. Na de scheiding kan het ouderschapsplan altijd aangepast worden. Hiervoor hoef je niet meer verplicht naar de rechter. Een mediator kan jou hier ook mee helpen. Regelmatig blijkt dat gemaakte afspraken bij een scheiding in de praktijk toch niet (volledig) haalbaar zijn, niet praktisch blijken of aan veranderingen onderhevig zijn in verband met de leeftijd van de kinderen. Sommige afspraken kunnen gewist worden, sommige afspraken juist toegevoegd.
Een ouder houdt zich niet aan de afspraken
Als een ouder zich niet aan een afspraak houdt spreek je die ouder (al dan niet schriftelijk) aan over het niet houden aan de gemaakte afspraak. De kans is aanwezig dat de andere ouder zich van geen kwaad bewust is en het probleem snel opgelost is.
Als er een meningsverschil of conflict is ontstaan of dreigt te ontstaan, is het verstandig om dit bij een mediator met elkaar te bespreken.
Soms is het starten van een procedure bij de rechtbank de beste. Een advocaat kan daar advies in geven.
Al met al is het erg belangrijk om samen een goed werkend ouderschapsplan op te stellen om jullie kinderen structuur en stabiliteit te geven. Iets wat ze in deze moeilijke periode maar al te hard nodig hebben.