De Nationale Echtscheidingsmonitor 2020

Geïnteresseerd in de meest actuele trends op het gebied van huwelijken en scheidingen? Bekijk dan hier de Nationale Echtscheidingsmonitor 2023.

Zowel trouwen als scheiden doen we massaal in september. Iedere tweede vrijdag van september is dan ook uitgeroepen tot de ‘Dag van de Scheiding’. Dit omdat in 1796 op deze dag de eerste scheiding in Nederland werd uitgesproken. Hoe kan het dat, vergeleken met vroeger, het totaal aantal scheidingen steeds verder afloopt, terwijl steeds meer huwelijken sneuvelen? Wat verklaart de piek in het aantal scheidingen van 2014? En waarom wordt vooral bij de rechtbank in de provincie Zeeland drukte verwacht na de zomervakantie? In deze Nationale Echtscheidingsmonitor 2020 lees je meer over de trend op het gebied van huwelijken en scheidingen op basis van cijfers van Judex en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Steeds minder stellen trouwen. In de afgelopen tien jaar werden in 2010 de meeste huwelijken gesloten. In totaal traden er meer dan 75.000 stellen dat jaar in het huwelijksbootje. De minste huwelijken werden gesloten in 2019, dit waren er iets meer dan 60.000. In onderstaande grafiek zijn alle cijfers terug te vinden.

Het is duidelijk dat huwelijken minder populair worden in Nederland. Wel is er een stijgende lijn in het aantal geregistreerde partnerschappen dat in Nederland aangegaan wordt. Het aantal is de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld. Maar er worden dus minder huwelijken afgesloten en die trend lijkt zich nog even door te zetten, bijvoorbeeld doordat jonge stellen steeds minder vaak trouwen.

Zijn er dan ook minder scheidingen?

Steeds minder stellen trouwen. Betekent dit ook dat er steeds minder scheidingen zijn? Ja,
het aantal scheidingen na een huwelijk daalt de afgelopen jaren sterk. In eerste instantie lijkt de oorzaak logischerwijs dat er minder huwelijken gesloten worden. Dit zal ongetwijfeld een rol spelen in de krimp in het aantal scheidingen.

Steeds meer huwelijken sneuvelen

Het totaal aantal huwelijken en scheidingen loopt dus af. Maar de huwelijken die gesloten worden sneuvelen steeds vaker. In 1950 keken Nederlanders nog op een hele andere manier naar het huwelijk. Scheiden was nog niet zo normaal als dat het nu is en mensen bleven vaker en langer bij elkaar. Om de tijden goed te kunnen vergelijken kijken we naar het percentage huwelijken dat het niet overleeft ten opzichte van alle huwelijken in totaal.

In 1950 waren er slechts 3 huwelijksontbindingen per 1.000 echtparen. Dit aantal steeg vooral vanaf het jaar 1970 tot het jaar 2000 stevig. In 2000 was het aantal huwelijksontbindingen door echtscheiding per 1.000 echtparen al gestegen naar 9.8.

Hoe gaat het de laatste tien jaar?

De cijfers zijn op dit moment bekend tot aan 2018. Om te kijken naar een periode over tien jaar wordt er dus gekeken naar de cijfers van 2009 tot en met 2018. In deze cijfers is een duidelijke piek te zien rond 2014. Sindsdien dalen de cijfers geleidelijk.

Veel scheidingen na een crisis

De piek van 2014 is een voorbeeld van het feit dat inkomen en spaargeld een direct effect hebben op het aantal scheidingen en vooral op de datum wanneer koppels overgaan tot een scheiding. Na de laatste economische crisis kregen mensen meer vertrouwen in de economie. Dat is ook terug te zien in het aantal scheidingen. Hoofddemograaf Jan Latten van het CBS gaf aan dat dit kwam door het uitstelgedrag van veel mensen. Door de economische crisis stelden mensen een vaak dure scheiding uit tot het moment dat de economie weer aantrok. Weinig inkomen of weinig spaargeld hebben kan er voor zorgen dat een scheiding financieel onhaalbaar lijkt te zijn en je de beslissing voor je uitschuift. Ook het aantrekken van de huizenmarkt kan het effect op het aantal scheidingen versterken. Dit komt omdat het dan weer makkelijker is om het gezamenlijke huis te verkopen met een eventuele meerwaarde.

Wat gebeurt er nu bij een nieuwe crisis?

Sinds maart 2020 kampt ons land met een nieuwe crisis. De eerste cijfers die bekend zijn over de invloed van de Corona Crisis op het aantal scheidingen laten zien dat mensen hun scheiding opnieuw vooruitschuiven. Dit is, zeker in deze moderne tijd, echter helemaal niet noodzakelijk. In deze tijd zijn er veel moderne manieren van scheiden, waardoor je alles op een makkelijke, goedkope manier online kan regelen. Het is dus zeker niet noodzakelijk om te wachten tot het gevaar van het virus geweken is.

Trouwen en scheiden doen we massaal in september

In mei, juni en september stappen duidelijk de meeste mensen in het huwelijksbootje. Ook in 2019 waren juni en september weer de absolute topmaanden. Dit is te verklaren doordat het weer in deze maanden goed is en er geen vakantie is.

Het aantal scheidingen per maand

Aan de andere kant van de medaille staat januari. Dit is de maand waarin veruit de meeste mensen hun huwelijk beëindigen. Bijna elk jaar is dit de maand met de meeste scheidingen. Dit kan onder andere komen doordat de feestdagen vaak de nodige spanningen met zich meebrengen. Een andere maand waarin er veel scheidingen plaatsvinden is september. Dit valt mogelijk te verklaren doordat spanningen tijdens een vakantie kunnen gaan oplopen en men de scheiding na de vakantie afhandelt.

Steeds meer scheidingen op latere leeftijd

Mensen beslissen steeds vaker om op latere leeftijd nog een andere kant op te willen met hun liefdesleven. Uit de cijfers van 2009 tot en met 2018 blijkt dat stellen steeds vaker op latere leeftijd gaan scheiden. Bij Judex zijn mensen gemiddeld 43 jaar als ze hun scheiding starten. Dit is ook te zien in de cijfers van het CBS. Bij mannen is gemiddelde leeftijd 47 jaar en bij vrouwen is het 44 jaar.

En hoe vaak scheiden jongeren? Om dit te bekijken zijn er twee leeftijdscategorieën interessant. Het gaat dan om de groepen 20 tot 25 jaar en 25 tot 30 jaar. De grote terugloop in het aantal huwelijken bij deze groep is duidelijk terug te zien in het aantal scheidingen.

Om alsnog te kunnen kijken naar eventuele ontwikkelingen in de groep jongeren kijken we naar de verhouding tussen het aantal scheidingen en het aantal huwelijken binnen deze leeftijdscategorieën.

Relatief gezien vinden er een stuk meer scheidingen plaats bij jongeren dan tien jaar geleden. In vergelijking met 2009 is het promille van echtscheidingen bij jongeren namelijk toegenomen. De afgelopen zes jaar zien we echter ook in het promille een dalende trend.

Verband tussen opleidingsniveau en scheiden

Uit de data van het CBS blijkt dat hoog (hbo/ universitair) opgeleide mensen minder snel uit elkaar gaan dan laag opgeleiden. De belangrijkste reden voor het verschil in de cijfers tussen hoog- en laagopgeleiden is het feit dat hoogopgeleiden minder zaken in hun leven meemaken die een negatief effect hebben op de relatie (Kooiman, 2019). Dit komt onder andere doordat een hoog opleidingsniveau van de vrouw bijdraagt aan de stabiliteit in een (traditionele) relatie. Hierdoor zijn hoogopgeleiden in de huidige arbeidsmarkt beter gewapend tegen financiële stress. De groep laagopgeleiden krijgen vaker te maken met negatieve invloeden van buitenaf. Deze groep komt bijvoorbeeld vaker in geldproblemen, heeft meer moeite met het vinden van werk en kan minder genieten van de welvaart die hoogopgeleiden wel kennen. Deze zaken kunnen een negatief effect hebben op relaties doordat een stel zich meer bezig moet houden met het oplossen van problemen. Hierdoor ontstaan er vaker conflicten of onhoudbare situaties.

Scheidingen met of zonder kinderen

De kans op een huwelijk wordt kleiner zodra een eerste kind geboren is. Veel stellen die een kind krijgen en niet vóór of tijdens de zwangerschap trouwen, doen dat ook niet kort nadat hun kind geboren is. Andersom geldt wel dat na een huwelijk stellen vaker kinderen krijgen. Zowel het ouderschap als het huwelijk verkleinen de kans dat een stel uit elkaar gaat.

Bij Judex heeft 55,57 procent van de scheidende stellen kinderen. Dit komt overeen met de cijfers van het CBS. De afgelopen tien jaar lag dit percentage tussen de 53 en 57 procent.

Scheidende stellen hebben gemiddeld 2 kinderen. Ook dit is zowel bij Judex als bij het CBS bijgehouden. Van alle scheidingen met kinderen in de periode van 1996 tot 2015 ging het volgens het CBS bij 46% van de scheidingen om een gezin met twee kinderen. Daarna zijn de meeste scheidingen binnen deze groep voor de gezinnen met één kind, zij zorgen voor 38% van alle scheidingen waarbij kinderen betrokken zijn.

De meeste scheidingen in Zuid-Holland of Zeeland?

Volgens de data van het CBS is de provincie die in Nederland bovenaan staat qua scheidingen Zuid-Holland. Dit op basis van absolute getallen.

Op basis van deze cijfers zijn er natuurlijk geen conclusies te trekken. In eerste instantie lijken het logische cijfers en hebben de grotere provincies met meer inwoners ook meer van echt scheidende personen. Om het wel te kunnen vergelijken wordt er gekeken naar hoeveel van echt scheidende personen er zijn per 1.000 gehuwde personen.

Relatief gezien meeste scheidingen in provincies met weinig inwoners

De relatieve cijfers liggen dichter bij elkaar. Wat opvalt is dat hier juist de minder dichtbevolkte provincies hoog scoren. Zeeland scoort namelijk het hoogst, gevolgd door Groningen. Volgens Ruud Serraarens, één van onze scheidingsmediators, is dit makkelijk te verklaren: 

“Vanwege drukte bij de rechtbanken in bijvoorbeeld Zuid-Holland, kan het zijn dat advocaten uitwijken naar de rechtbank in Middelburg om hun scheidingen in te dienen.”

– Ruud Serraarens, scheidingsmediator Judex

Dit is ook gebeurd tijdens de Corona Crisis. Doordat er een aantal rechtbanken gesloten waren, zijn veel advocaten uitgeweken naar rechtbanken in de provincie Overijssel. Waardoor het aantal scheidingen in de eerste vijf maanden van 2020 daar met 23% is gestegen.

Relatief minste scheidingen in Overijssel

Ondanks de stijging in het aantal scheidingen in Overijssel door de Corona Crisis, staat de provincie Overijssel onderaan de lijst. Per 1.000 gehuwde personen scheidden er 7,65 personen in 2018. In Overijssel zijn er veel kerkelijke gemeenten waarin mensen nog altijd weinig van elkaar scheiden. Dit zorgt waarschijnlijk voor het lage scheidingspercentage. Opvallend is dat Utrecht de volgende provincie is met relatief de minste scheidingen. De provincies verschillen erg van elkaar en toch eindigen ze beide onderaan bij deze cijfers.

Utrecht verrast (alweer)

Opvallende gemeenten met een hoog aantal scheidingen zijn Arnhem, Vlissingen en Maastricht. In al deze gemeenten komt het aantal echtscheidingen hoger uit dan 12 scheidingen per 1000 gehuwde inwoners. Een verrassende gemeente is, net als de gelijknamige provincie, Utrecht. Hier zijn 8,6 scheidingen per 1000 gehuwde inwoners. Dat aantal is gelijk aan het gemiddeld van Nederland.

Hoe groot zijn de verschillen in West-Europa?

Op het eerste oog valt het mee met de verschillen in West-Europa. Nederland kent 1,8 scheidingen per 1.000 inwoners en hoort daarmee bij de landen met een laag aantal scheidingen in West-Europa. De scandinavische landen scheiden relatief veel. Dit heeft ermee te maken dat er in deze landen vrijere wetten zijn rondom het scheiden van elkaar. In Noorwegen lijkt dit effect er niet te zijn, het aantal scheidingen is daar vergelijkbaar met de rest van West-Europa.

Italië valt juist aan de andere kant van de grafiek op. Met 1,5 scheidingen per 1.000 inwoners heeft het aanzienlijk minder scheidingen dan de andere landen in West-Europa. Ook in Italië zijn er ontwikkelingen rondom scheidingen. Het aantal scheidingen stijgt namelijk wel. Het lage aantal scheidingen in Italië is uit te leggen door te kijken naar de geschiedenis van Italië en hoe het in de wet omging met scheidingen. Tot 1970 was het namelijk volledig verboden om te scheiden in Italië.
Inmiddels zijn er steeds meer wetten die het wel beter mogelijk maken om te scheiden. Zo werd er in 2016 een wet aangenomen waardoor Italianen niet meer drie jaar gescheiden van elkaar hoefden te zijn voordat ze konden scheiden. Inmiddels stijgt het cijfer in Italië ook flink ten gevolge van deze nieuwe wetten.