Bijstand en Work First. Verplicht of niet?

 Als u een bijstandsuitkering gaat aanvragen bij de gemeente, dan is de kans groot dat de gemeente u verwijst naar een zogenaamd Work First bedrijf. Dit bedrijf moet u, in opdracht van de gemeente, helpen met het terugkeren op de arbeidsmarkt.

Over het algemeen moeten daarvoor eenvoudige werkzaamheden worden verricht bij dit bedrijf en bestaat er daarnaast de mogelijkheid om, in werktijd, te solliciteren en een CV op te stellen. Als u daarbij hulp nodig heeft wordt die ook geboden. Maar is zo’n verwijzing naar een Work First bedrijf in alle gevallen wel terecht? Misschien heeft u helemaal geen hulp nodig omdat u precies weet wat u wilt en hebt u daarvoor andere hulp nodig.

Bijstandsgerechtigde moet naar algemeen geaccepteerde arbeid zoeken

Iedereen die een bijstandsuitkering aanvraagt heeft de verplichting om naar zogenaamde algemeen geaccepteerde arbeid te zoeken en dit werk te aanvaarden als het wordt aangeboden. In feite is elk soort werk algemeen geaccepteerde arbeid. Er zijn maar weinig voorbeelden van niet algemeen geaccepteerde arbeid. Het meest genoemde voorbeeld is prostitutie. In de bijstandswet (officieel: de Wet werk en bijstand, afgekort WWB) kennen wij dan ook de zogenaamde arbeidsplicht.

Daarnaast is in de bijstandswet ook de re-integratieplicht geregeld. Deze plicht houdt in dat u verplicht bent om gebruik te maken van voorzieningen die door de gemeente worden aangeboden, zoals een Work First bedrijf. Maar als de gemeente een dergelijke voorziening aanbiedt, moet de gemeente wel maatwerk leveren.

Algemeen geaccepteerde arbeid of re-integratievoorziening?

Aanvragers van een bijstandsuitkering worden door gemeenten vaak verwezen naar een Work First bedrijf. In de praktijk krijgt u dan een arbeidsovereenkomst aangeboden bij het Work First bedrijf. Omdat u dan loon ontvangt, is er geen recht (meer) op een uitkering. De vraag is dan of dit werk algemeen geaccepteerde arbeid is of dat er in feite sprake is van een re-integratievoorziening.

De gemeente Utrecht verwees tot voor kort vrijwel alle aanvragers van een bijstandsuitkering, na een kort gesprek, naar het Work First bedrijf waar hen een arbeidsovereenkomst werd aangeboden. De gemeente stelde zich op het standpunt dat dit een verwijzing was naar algemeen geaccepteerde arbeid en de bijstandsgerechtigde dus verplicht was om op dit aanbod in te gaan. Deed men dat niet dan kon men alsnog een bijstandsuitkering aanvragen, maar dan werd wel een (straf)maatregel opgelegd.

Gemeente Utrecht teruggefloten door Centrale Raad van Beroep

De gemeente Utrecht is daarvoor door de Centrale Raad van Beroep op de vingers getikt in een uitspraak van 27 september 2011. Een uitkeringsgerechtigde vroeg een uitkering aan en werd onmiddellijk verwezen naar het Work First bedrijf. Hij accepteerde de arbeidsovereenkomst maar meldde zich na twee dagen ziek. Vervolgens werd hij ontslagen en vroeg hij opnieuw bijstand aan. De uitkering werd weliswaar toegekend maar betrokkene kreeg een maatregel opgelegd omdat hij verwijtbaar ontslagen was door het Work First bedrijf.

De gemeente stelde zich daarbij op het standpunt dat de man in kwestie geen gebruik had gemaakt van algemeen geaccepteerde arbeid en zijn arbeidsplicht had geschonden. De Centrale Raad van Beroep deelde dit standpunt niet. De man had weliswaar zijn re-integratieplicht geschonden door geen gebruik te maken van een aangeboden voorziening, maar hiervan kon hem geen enkel verwijt worden gemaakt. De gemeente had immers niet onderzocht of dit wel een geschikte voorziening was en dus geen maatwerk geleverd.

Als u in een vergelijkbare situatie verzeild raakt en u twijfelt of u een doorverwijzing naar een Work First bedrijf moet accepteren, win dan in elk geval juridisch advies in.

Heeft u vragen over sociaal zekerheidsrecht? Bernard de Leest is specialist op het gebied van de sociale zekerheid en als advocaat verbonden aan Zumpolle Advocaten. Uw reactie is welkom op deleest@zumpolleadvocaten.nl